Atake sa Puso: Sanhi, Sintomas, at Agarang Gawin

Ang artikulong ito ay para sa impormasyonal na layunin lamang at hindi dapat ituring na payong medikal. Mangyaring kumunsulta sa isang kwalipikadong propesyonal sa pangangalagang pangkalusugan para sa personalisadong gabay at paggamot.

Ano ang atake sa puso?

Ang atake sa puso ay karaniwang nangyayari kapag may bara sa coronary artery dahil sa pagbuo ng plaque (atherosclerosis) o pamumutok ng plaque na humahantong sa clot. Kapag natigil ang suplay ng oxygenated blood, nagsisimulang mamatay ang mga selula ng puso. Maaaring mag-iba ang lakas at tagal ng pinsala depende sa laki at lugar ng bara. Ang agarang pagsusuri gamit ang ECG at blood tests tulad ng troponin ay ginagamit upang kumpirmahin ang atake at sukatin ang lawak ng pinsala.

Ano ang mga sanhi at risk factors?

May mga kilalang risk factors: mataas na kolesterol, hypertension, diabetes, paninigarilyo, labis na timbang o obesity, kawalan ng ehersisyo, at family history ng sakit sa puso. Tumataas ang peligro habang tumatanda, at may pagkakaiba-iba rin sa panganib ayon sa kasarian at etniko. Ang kombinasyon ng ilang risk factors ay nagpapataas nang malaki ng tsansang magkaroon ng coronary artery disease at kalaunan ay atake sa puso. Ang pamamahala ng mga kondisyong ito ay mahalaga sa pag-iwas.

Paano makikilala ang mga sintomas?

Ang pinakakaraniwang sintomas ay matinding pananakit o pagkirot sa dibdib na maaaring umabot sa balikat, braso, panga, o likod. Kasama rin ang hirap sa paghinga, malamig na pawis, pagkahilo, pagduduwal, at pakiramdam ng pananakot o pagkabalisa. Tandaan na maaaring magpakita ng atypical symptoms ang kababaihan, matatanda, at mga taong may diabetes — tulad ng pananakit ng likod, pagod na hindi maipaliwanag, o paninikip ng tiyan. Kung may alinman sa mga ito, mahalagang huwag mag-atubiling humingi ng tulong.

Ano ang dapat gawin kaagad?

Kung pinaghihinalaan ang atake sa puso, tawagan agad ang emergency number o humingi ng tulong mula sa local services in your area. Kung ang taong may sintomas ay gising at hindi alerdyiko sa aspirin, maaaring payuhan ng propesyonal na pagnguya ng aspirin habang hinihintay ang ambulansya; huwag magbigay ng aspirin sa mga bata o sa mga may kontraindikasyon. Kung nawalan ng malay, simulan ang CPR kung may kasanayan—ang agarang CPR at paggamit ng AED kung magagamit ay makakapagligtas ng buhay. Iwasang magmaneho patungo sa ospital kung maaari; mas ligtas ang pag-transport ng ambulansya na may kasamang medikal na kagamitan at sinanay na personnel.

Pagbawi, paggamot, at pag-iwas

Sa ospital, kabilang sa mga karaniwang interbensyon ang reperfusion therapy gaya ng percutaneous coronary intervention (PCI) o, sa ilang kaso, thrombolytic therapy. Gagamit din ng mga gamot tulad ng antiplatelet agents, statins, beta-blockers, at ACE inhibitors depende sa kalagayan. Matapos ang acute phase, mahalaga ang cardiac rehabilitation — kombinasyon ng medikal na pamamahala, structured na ehersisyo, nutritional counseling, at suporta sa pagbabago ng estilo ng buhay. Ang pangmatagalang pag-iwas ay nakatuon sa kontrol ng blood pressure, kolesterol, diabetes, pagtalikod sa paninigarilyo, balanseng pagkain, regular na pisikal na aktibidad, at pamamahala ng stress.

Konklusyon

Ang atake sa puso ay isang medikal na emerhensiya na nangangailangan ng mabilis na pagkilala at agarang interbensyon upang mabawasan ang peligro ng malubhang komplikasyon. Ang pag-unawa sa mga sanhi at sintomas, pagsunod sa mga patnubay sa agarang aksyon, at pagpapanatili ng malusog na pamumuhay kasama ang regular na medikal na follow-up ay makakatulong sa pag-iwas at mas maayos na pagbawi.